คลินิกการแพทย์แผนตะวันออก ศูนย์ส่งเสริมสุขภาพและความงาม วิทยาลัยการแพทย์แผนตะวันออก โทร. 02-997-2222 ต่อ 4406, 4407
หรือ โทรศัพท์: 089-770-5862





" ตำรับยาเบ็ญจะอำมฤตย์ "

โดย นายคมสัน ทินกร ณ อยุธยา (แพทย์แผนไทย) ลำดับชั้นที่๖ ในสายราชสกุลแพทย์ "ทินกร"

ตำรับยาเบ็ญจะอำมฤตย์นี้ ปรากฎอยู่ในตำราแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ ในที่นี้จักขอจำแนกแยกแยะองค์ประกอบของยาตำรับนี้ตามกรรมวิธีการอ่านตำรับยาแบบโบราณ เพื่อจักทราบสรรพคุณปรากฎในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานแปลความหมายของคำว่า เบญจ และ อำมฤตย์ ไว้ดังต่อไปนี้ "เบญจ" หมายว่า ลำดับห้า ส่วนคำว่า "อำมฤตย์" หรือ อมฤต หมายว่า น้ำทิพย์หรือเครื่องทิพย์ เบญจอำมฤตย์ จึงน่าจักแปลได้ว่า เครื่องทิพย์ห้าประการ หรือ น้ำทิพย์ทั้งห้าก็ได้ ถึงแม้จะมีคำว่าเบญจ แต่ตำรับยานี้มิได้อยู่ในพิกัดยาเบญจแต่อย่างใด และยังประกอบไปด้วยเครื่องยาถึงเก้าชนิด ดั่งนี้


ขออนุญาติคัดลอกตำรับยานี้จากตำราแพทย์ศาสตร์สงเคราะห์


ชื่อตำรับยา " เบ็ญจะอำมฤตย์ "

เอามหาหิงค์ ๑ ยาดำบริสุทธิ์ ๑ เอาสิ่งละ ๑ สลึง รงทอง ๒ สลึง มะกรูด ๓ ผล เอามหาหิงค์, ยาดำ,
รงทอง ใส่ในมะกรูดสิ่งละผล แล้วเอามูลโคพอกสุมไฟแกลบให้สุก ขิงแห้ง ๑ ดีปลี ๑ พริกไท ๑ เอาสิ่งละ ๑ สลึง รากทนดี ๒ สลึง ดีเกลือ ๔ บาท ยาห้าสิ่งนี้ประสมกับมะกรูดที่สุมไว้ ทำเป็นจุณละลายน้ำส้มมะขามเปียก ให้รับประทานน้ำหนัก ๑ สลึง ฟอกอุจจาระอันลามกให้สิ้นโทษ ชำระลำไส้อันเป็นเมือกมัน แลปะระเมหะทั้งปวง

หมายเหตุ

การสะตุเครื่องยาเมาเบื่อในตำรับยานี้ ใช้มะกรูด, มูลโค, แกลบข้าว และ กำเดาจากแกลบข้าว จึ่งจะสะตุยาได้ฤทธิ์เครื่องยา เหมาะสมกับตำรับยานี้เท่านั้น ห้ามใช้วิธีอื่นเป็นขาด ดีเกลือต้องเป็นดีเกลือไทยเท่านั้น
กระทำเป็นจุณ หมายยิ่งกว่าละเอียดคือเปรียบดั่งผงแป้ง และจักต้องใช้น้ำส้มมะขามเปียกเป็นกระสายยาเป็นเครื่องเชื่อมประสานปั้นเป็นลูกกลอนแล้วต้องได้น้ำหนัก ๑ สลึงพอดี ห้ามนำไปปรุงด้วยกรรมวิธีอื่นต้องกระทำดั่งระบุไว้ในตำรับเท่านั้นจึ่งสำเร็จสรรพคุณตามตำรับได้


หากอ่านตำรับยาโดยวิธีโบราณแล้วจักแยกได้เป็นดั่งนี้
เครื่องยาหลัก มหาหิงค์, ยาดำ, รงทอง
เครื่องยาช่วย รากทนดี, ดีเกลือ
เครื่องยาประกอบ ขิงแห้ง, ดีปลี, พริกไท

สรรพคุณเครื่องยาหลัก ถ่ายลม, ถ่ายน้ำเหลือง, ถ่ายเสมหะ แลโลหิตที่เป็นพิษ กัดฟอกเสมหะแลโลหิต
สรรพคุณเครื่องยาช่วย ถ่ายเสมหะ, ถ่ายน้ำเหลืองเสีย, ขับเมือกมันในลำไส้
สรรพคุณเครื่องยาประกอบ ขับเสมหะ, เจริญอากาศธาตุ, แก้ปถวีธาตุพิการ, แก้เสมหะเฟือง
สรรพคุณตามตำรับบันทึก แก้ปะระเมหะ หมาย เสมหะที่แข็งตัวอย่างยิ่ง(ข้นแข็ง) เกิดแต่อาโปบุพโพ-โลหิต
ฟอกอุจจาระอันลามก หมาย กรีสังในบุพโพและโลหิตนั้น รวมขับเมือกกรีสังในลำไส้
อธิบายสรรพคุณตำรับดั่งนี้ ตำรับนี้ใช้เป็นยารุ หมายกรีสังอันเกิดแต่น้ำเหลืองและเลือดที่เป็นพิษนั้นและเป็นเหตุปลายที่เกิดมิใช่เหตุต้น จักเห็นว่าเครื่องยานี้มีแต่สรรพคุณรุเป็นหลัก แพทย์จักต้องวางด้วยความระมัดระวัง ต้องพิจารณากำลังโรคแลกำลังกายของผู้ไข้ว่ามีแรงต้านทานแรงโอสถสารของเครื่องยาในตำรับนี้ได้

แต่เหตุใดเล่าที่เป็นต้นทางแห่งโรคกระทำให้เสมหะเกิดเป็นพิษ

๑.เกิดแต่การกระทบกระแทกจนอักเสบติดเชื้อเป็นหนองภายใน

๒.เกิดแต่อวัยวะภายในมีน้ำหนอง(กรีสังของน้ำเหลือง) กระทำให้น้ำเหลืองเป็นพิษ เรียกพิษเสมหะ

๓.เกิดแต่มีกรีสังของอวัยวะภายในที่พิการเจือเข้าไปในโลหิตกระทำให้บังเกิดพิษในโลหิต เรียกพิษโลหิต

๔.เกิดแต่ฝีภายในลาม(มะเร็งลาม) กระทำให้บังเกิดพิษเสมหะบุพโพ และโลหิต เหตุดังกล่าวกระทำให้เสมหะข้นแข็งขึ้นเป็นปะระเมหะ ๒๐ ประการแล

การรักษาจำต้องดำเนินต่อไปหลังจากวางยาตำรับนี้แล้ว เมื่อปะระเมหะแตกตัวกระจายออกไป บุพโพและโลหิตจักสะอาดขึ้น ผู้ไข้เริ่มมีกำลังกายต่อสู้กำลังโรคได้มากขึ้น และจักต้องวางเคียงกับยาบำรุงโลหิตเสมอไป เมื่อผู้ไข้มีกำลังกายดีขึ้นแพทย์จักต้องล้อมอาการข้างเคียงของโรคที่ดำเนินอยู่นั้น พร้อมกับการรักษาไปที่สมุฎฐานต้นทางของโรคตามที่แพทย์ได้วินิจฉัยไว้ก่อนแล้ว หลังจากนั้นจึงปรับธาตุบำรุงธาตุต่อไปจนผู้ไข้สมบูรณ์พร้อมปรกติ พร้อมนี้แพทย์พึงวางลำดับอาหารที่เหมาะควรแก่โรค และงดอาหารที่ผิดสำแดงต่อโรคประกอบตลอดการรักษานั้น ที่สำคัญแพทย์ไม่รักษาเพียงกาย แต่รักษาใจผู้ไข้ไปพร้อมกัน เป็นเช่นนี้มาแต่โบราณกาล

ที่มา : https://www.facebook.com/orientalmedicinecentre




 
     

วิทยาลัยการแพทย์แผนตะวันออก มหาวิทยาลัยรังสิต
หมู่บ้านเมืองเอก ถนนพหลโยธิน ต.หลักหก อ.เมือง ปทุมธานี 12000
โทร: 02-997-2222 ต่อ 5161 แฟกซ์: 02-997-2222 ต่อ 5160  
Email: ormrsu@hotmail.com
Social media: https://facebook.com/orientalmedrsu/
Copyright : College of Oriental Medicine, Rangsit University